આયુર્વેદમાં 'જાલંધર બંધ' પદ્ધતિ હેઠળ દુઃખતા સડેલા દાંત દુઃખાવા વગર કાઢી શકાય છે

રોગોને મૂળમાંથી કાઢવાની ચિકિત્સા પદ્ધતિ

જામનગર તા. ૧૦: આયુર્વેદ એ પ્રાચીન ભારતના તબીબી વિજ્ઞાનની દૂરંદેશીતાનું એક ઉત્તમ ઉદાહરણ છે. આયુર્વેદમાં જે પ્રકારની સારવાર તથા નિદાનની વાત કરવામાં આવે છે, તે શરીરના રોગોને મૂળથી દૂર કરવા માટે હોય છે. ઘણાં અસાધ્ય રોગોમાં આયુર્વેદિક સારવાર વધુ કારગત નીવડે છે.

દાંતની જ વાત કરીએ, તો દાંત એ શરીરનું અવિભાજ્ય અંગ છે. તેની સંભાળ રાખવી પણ અત્યંત જરૂરી છે. પરંતુ, જ્યારે આ દાંતમાં કોઈ પ્રકારનો રોગ ઘર કરી જાય, ત્યારે તેને કાઢવો એ મુશ્કેલીભર્યું કામ છે. હાલની ડેન્ટલ ટ્રીટમેન્ટમાં દાંત કાઢવા માટે થોડા પ્રમાણમાં એનેસ્થેસિયા આપીને દર્દીના જડબાનો ભાગ બહેરો કરવામાં આવે છે, અને તે પછી જે તે દાંત અથવા દાઢને કાઢવામાં આવે છે. આ પ્રક્રિયા ઘણી લાંબી અને પીડાદાયક હોય છે. ઉપરાંત, તેમાં એનેસ્થેસિયાનું જોખમ પણ રહેલું છે. હૃદય રોગ, ડાયાબિટીસ, હાઈ બ્લડ પ્રેશર જેવા રોગોના દર્દીઓને, કે જેમને એનેસ્થિસિયા આપવો હિતાવહ નથી હોતો, તેમના માટે ઘણીવાર દાંતના દુખાવાને સહન કરવો જ એકમાત્ર વિકલ્પ રહી જાય છે.

આયુર્વેદમાં આવી પરિસ્થિતિમાં પણ દર્દીને વધુ દુખાવો ના થયા, તે રીતે દાંતને કાઢવાનો ઉપાય છે. જાલંધર બંધ નામની પ્રાચીન આયુર્વેદિક પદ્ધતિથી હલતા તથા સડી ગયેલા દાંતને એનેસ્થેસિયા વગર કાઢવા માટે આ પદ્ધતિનો ઉપયોગ થાય છે. આ પદ્ધતિમાં ગરદનની યોગ્ય મુવમેન્ટ દ્વારા સુષુમણા નાડીના ચેતાતંત્રને બહેરું કરીને સાવ ઓછા સમયમાં, કોઈ પણ જાતના દુખાવા વિના સડી ગયેલાકે હલતાં દાંતને કાઢી શકાય છે.

આ જાલંધર બંધ નામની પદ્ધતિ પ્રમાણમાં ઓછી પ્રચલિત છે. આ પદ્ધતિને વધુ જનભોગ્ય બનાવવાના ઉદ્દેશ્યથી ગુજરાત આયુર્વેદ યુનિવર્સિટીના શાલાક્ય વિભાગ દ્વારા સાંદિપની આશ્રમ, પોરબંદરમાં જાલંધર બંધ આધારિત દંતોટપાતન વિધિથી ડેન્ટલ એકસ્ટ્રેકશન કેમ્પ અને હેન્ડ ઓન ટ્રેનિંગનું આયોજન કરવામાં આવ્યું છે. નવરાત્રિના તમામ નવ દિવસ સુધી ચાલનારા આ કેમ્પમાં ૧૭ જેટલા વિદ્યાર્થીઓએ ભાગ લીધો છે. આ ઉપરાંત, ગુજરાત આયુર્વેદ યુનિવર્સિટીની ૩ર કોલેજના ફેકલ્ટી મેમ્બર્સે પણ આ ટ્રેનિંગ કેમ્પમાં જોડાઈને જાલંધર બંધની આ પદ્ધતિથી દાંતના રોગોની સારવાર થઈ શકે તે માટે પ્રયત્નો કર્યા છે. આ પદ્ધતિનો લાભ વધુમાં વધુ લોકો લઈ શકે અને આ પદ્ધતિનો પ્રચાર-પ્રસાર થાય તે હેતુ માટે આ ટ્રેનિંગ કેમ્પનું આયોજન ગુજરાત આયુર્વેદ યુનિવર્સિટી દ્વારા કરવામાં આવ્યું છે.

મૂળ ભારતીય યોગશાસ્ત્રમાં ત્રણ પ્રકારના બંધનો ઉલ્લેખ કરવામાં આવ્યો છે. મૂળબંધ, ઉડિયાન બંધ તથા જાલંધર બંધ. યોગશાસ્ત્ર પ્રમાણે રકતાભિષણ અર્થાત બ્લડ સકર્યુલેશન ઉપર કરવાની પ્રક્રિયાને બંધ કહે છે. જાલંધર બંધમાં ગળાની ઉપરના અવયવોમાં લોહીનો પ્રવાહ કન્ટ્રોલ કરવામાં આવે છે. આયુર્વેદ અનુસાર શરીરમાં વાયુનો પ્રભઆવ અટકાવીએ તો પીડાને અટકાવી શકાય છે. આ પદ્ધતિમાં ૪ પ સેકન્ડ માટે ગળાથી ઉપરના ભાગમાં વાયુની ગતિ અટકાવીને તરત જ દાંત પાડી દેવામાં આવે છે. જેનાથી લોહી ખૂબ ઓછું વહે છે, તથા દુખાવામાં પણ રાહત રહે છે.

પોરબંદર સ્થિત સાંદિપની આશ્રમમાં આ પ્રકારનો ડેન્ટલ કેમ્પ વર્ષોથી આયોજિત કરવામાં આવે છે. આ સંસ્થાના સહયોગથી આ અદ્વિતીય પ્રાચીન ટેકિનકને હાલના સમયમાં પ્રેક્ટિસમાં મૂકીને એનેસ્થેસિયા તથા દુખાવા વગર સડેલા અને હલતા દાંતની સારવાર કરવામાં આવે તથા આ પદ્ધતિ પ્રચલિત બને તે માટે ગુજરાત આયુર્વેદ યુનિવર્સિટીના કુલપતિ ડો. મુકુલ પટેલના માર્ગદર્શનમાં વિદ્યાર્થીઓ તથા પ્રાદ્યાપકો માટે પણ આ ટ્રેનિંગ કેમ્પનું આયોજન કરવામાં આવે છે. દંત વૈદ્ય સરોજબેન જોશી, વૈદ્ય હારિન્દ્ર દવે તથા વૈદ્ય શ્રેણિક નાહતા આ કેમ્પમાં પ્રશિક્ષણ આપે છે.

 

જો આપને આ પોસ્ટ ગમી હોય તો શેર કરો...

Follow us: આ જ પ્રકારની બીજી પોસ્ટ માટે અમારી એપ ડાઉનલોડ કરો.

Android: https://rb.gy/surhtv

Apple ios: https://rb.gy/cee4r9

 

Social Media

ફોટો સ્ટોરી માટે અમારા ઇન્સ્ટાગ્રામ પેઈજને ફોલ્લો કરો

https://www.instagram.com/nobatdaily?r=nametag

 

વિડિયો માટે અમારી યુ-ટ્યૂબ ચેનલને સબસ્ક્રાઈબ કરો

https://youtube.com/@Nobatofficial