મકરસંક્રાંતિના બીજા દિવસથી જ મંગલ પ્રસંગોનો શરૂ થશે ધમધમાટ...

Author: નોબત સમાચાર

મકરસંક્રાંતિના બીજા દિવસથી જ મંગલ પ્રસંગોનો શરૂ થશે ધમધમાટ...

આ વર્ષે મકસંક્રાંતિનું પર્વ ૧પ જાન્યુઆરીના કેમ?

આ વર્ષે મકરસંક્રાંતિનું વર્ષ ૧૪ જાન્યુઆરીના દિવસે નહીં, પણ ૧પ મી જાન્યુઆરીના દિવસે ઉજવાશે. હિન્દુ તહેવારો મોટાભાગે હિન્દુ કેલેન્ડર અને વિક્રમ સંવતની તિથિઓ મુજબ ઉજવાય છે, પરંતુ માત્ર મકરસંક્રાંતિનું પર્વ જ એવું છે, જે ઈસ્વીસનના અંગ્રેજી કેલેન્ડર અનુસાર ઉજવાય છે, અને તે મોટાભાગે ૧૪ મી જાન્યુઆરીના દિવસે હોય છે, પરંતુ અપવાદરૂપ કેટલાક વર્ષે મકરસંક્રાંતિનું પર્વ ૧પ મી જાન્યુઆરીના દિવસે ઉજવાય છે, તેનું જ્યોતિષશાસ્ત્ર ઉપરાંત ભૌગોલિક અને આધ્યાત્મિક કારણ પણ હોય છે.

આ મકરસંક્રાંતિનું પર્વ તારીખ-મહિના-ઈસ્વીસન મુજબ ઉજવાય છે, તેનું કારણ જે દિવસે સૂર્ય દક્ષિણાયનમાંથી ઉત્તરાયણ થાય છે અને મકર રાશિમાં પ્રવેશ કરે છે, એટલે કે ઉત્તરમાંથી દિશામાં ધનરાશિમાંથી મકર રાશિ તરફ ગતિ કરે છે, તેથી તે દિવસે જ ઉત્તરાયણ કે મકરસંક્રાંતિ ઉજવવી પડતી હોય છે, અને આ ભૌગોલિક પ્રક્રિયા આ વર્ષે ૧પ મી જાન્યુઆરીના થનાર હોવાથી આ વર્ષે ૧પ મી જાન્યુઆરીના દિવસે મકરસંક્રાંતિ ઉજવાશે.

સૂર્યનારાયણ વૈજ્ઞાનિક દૃષ્ટિએ સ્થિર છે, પણ જે રીતે આપણને આકાશમાં ગિતમાન દેખાય છે તે મુજબ જ્યોતિષશાસ્ત્ર મુજબની ગણત્રી તથા ભૌગોલિક ગતિવિધિઓની નોંધ થતી હોય છે. સૂર્યનારાયણ મકર રાશિમાં પ્રવેશે, અને ઉત્તરાયણ થાય, તે દિવસે વિક્રમ સંવત મુજબ દર વર્ષે એક સમાન તિથિ હોતી નથી, તેથી કદાચ સરળતા અને ઉજવણીની એકરૂપતા જળવાઈ રહે તે હેતુથી મકરસંક્રાંતિની ઉજવણી ઈસ્વીસન મુજબ થતી હશે, ખરૂ ને?

જે હોય તે ખરૂ, આપણે ત્યાં આમ પણ ઘણાં તહેવારો બબ્બે દિવસે અલગ-અલગ ઉજવાતા હોય છે, અને તેનું કારણ વિશાળ દેશના જુદા જુદા પ્રાન્તોના વિવિધાસભર રીતિ-રિવાજો, પરંપરાઓ અને માન્યતાઓ હોઈ શકે છે. આપણે તો આપણાં વિસ્તારમાં અને આપણી શ્રદ્ધા-માન્યતા મુજબ ઉજવણી કરવાની, અને બન્ને દિવસ પતંગ ચગાવવાના, બરાબર ને?

વર્ષ ર૦ર૪ મા સોમવાર ને ૧પ મી જાન્યુઆરીના દિવસે મકરસંક્રાંતિના પતંગ ઊડશે, તેની સાથે સાથે જ કમૂરતા પૂરા થઈ જતા વેવિશાળ-લગ્ન અને અન્ય શુભ પ્રસંગોનો ધમધમાટ શરૂ થઈ જશે.

મકરસંક્રાંત અથવા મકરસંક્રાંતિથી ક્રમશઃ દિવસ મોટો થતો જશે, અને રાત ટૂંકી થતી જશે. આ કારણે જ મકરસંક્રાંતિને ક્રાન્તિનો કાળ કહેવામાં આવે છે, કારણ કે સૂર્યનારાયણ દક્ષિણથી ઉત્તર તરફ ક્રાન્તિ કરે છે. આ વર્ષ ર૦ર૪ મા લોકસભાની ચૂંટણી પણ થનાર હોવાથી ઘણાં લોકો ચૂંટણી સાથે મકરસંક્રાંતિને ટાંકીને અવનવી રસપ્રદ કોમેન્ટો પણ કરવા લાગ્યા છે!

ખરમાસની સમાપ્તિ અને વાસી ખીસર

ખરમાસ ૧પ ડિસેમ્બર ર૦ર૩ થી શરૂ થયો હતો અને વર્ષ ર૦ર૪ ની ૧પ જાન્યુઆરીની મધ્યરાત્રિ પછી પૂર્ણ થશે, તેથી ૧૬ મી જાન્યુઆરીના દિવસને વાસી ખીસર પણ કહેવાય છે. ખીસર એ ઉત્તરાયણ અથવા મકરસંક્રાંતિનો પર્યાય શબ્દ મનાય છે.

જો કે, કેટલાક જાણકારો ઉત્તરાયણ અને મકરસંક્રાંતિને ભિન્ન ભિન્ન પણ માને છે. ધન રાશિમાંથી મકર રાશિમાં સૂર્યના પ્રવેશને મકરસંક્રાંતિ કહેવાય, અને સૂર્ય દક્ષિણમાંથી ઉત્તર તરફ ગતિ કરે તેને ઉત્તરાયણ કહેવાય, તેથી અલગ-અલગ અર્થઘટનો છતાં આ દિવસનું મહત્ત્વ તો એકસમાન જ હોય છે.

વિનોદ કોટેચા

જો આપને આ પોસ્ટ ગમી હોય તો શેર કરો...