અતિને ગતિ નહીં... પબ્લિક વોર્નિંગ

Author: નોબત સમાચાર

અતિને ગતિ નહીં... પબ્લિક વોર્નિંગ

કોઈપણ પ્રકારનું યુદ્ધ ચાલી રહ્યું હોય, આંદોલનો હિંસક બને કે કોમી-તોફાનો કે જૂથ અથડામણો થતી હોય, હવામાનની આગાહીઓ હોય, કુદરતી આફતોની સંભાવનાઓ હોય, રોગચાળા ફાટી નીકળ્યો હોય કે પછી તેવી સંભાવનાઓ ઊભી થઈ હોય, ત્યારે તંત્રો અને સરકારી ખાનગી તદ્વિષયક સંસ્થાઓ પ્રેસ-મીડિયા તથા જરૂર પડયે પી.એ.(પબ્લિક એનાઉન્સીંગ સિસ્ટમ દ્વારા લોકોને ચેતવણી અપાતી હોય છે, જરૂરી માહિતી અને માર્ગદર્શન આપતી હોય છે તથા જરૂર પડ્યે વિશેષ પ્રેસ-કોન્ફરન્સો કે વીડિયો કોન્ફરન્સો યોજીને પણ જરૂરી ગાઈડન્સ સાથે વોર્નિંગ, ગાઈડન્સ અને ઈન્ફોર્મેશન અપાતી હોય છે, આપણાં દેશમાં અભિવ્યક્તિની આઝાદી છે અને વિવિધ ક્ષેત્રોના અનુભવી અને તજજ્ઞોનું માર્ગદર્શન તથા અભિપ્રાયો પણ ઉપયોગી બનતા હોવાથી પ્રેસ-મીડિયા કે સોશ્યલ મીડિયાના માધ્યમથી વિવિધ અભિપ્રાયો, આગાહીઓ અને ચેતવણીઓ પણ તેઓ આપતા હોય છે, અને લોકો તેમાં વિશ્વાસ ધરાવતા હોય છે તથા તેઓ દ્વારા અપાતી સૂચનાઓ, માહિતી અને માર્ગદર્શન મુજબનું અનુસરણ પણ કરતા હોય છે.

જો કે ઘણી વખત કેટલાક અનુમાનો, માહિતી, આગાહીઓ, ખબર કે માર્ગદર્શન આપતી વખતે ઉપયોગમાં લેવાતી શબ્દાવલી, બહુઅર્થી વાક્યો, માહિતી કે ખબરને રાયનો પર્વત બનાવીને (ખાસ કરીને સોશ્યલ મીડિયાના નવા માધ્યમથી) એવી રીતે રજૂ કરવામાં આવતી હોય છે કે લોકોમાં ગેરસમજ ઊભી થાય, અર્થનો અનર્થ સમજાય કે બિનજરૂરી ગભરાટ ફેલાય જાય. આ પ્રકારની પ્રસ્તૂતિ જાણતા-અજાણતા ઘણી વખત સેવાના બદલે કુુ-સેવા બની જતી હોય છે અને તેની આપણે બધાએ આ મુદ્દે સતર્ક રહેવાની જરૂર હોય છે, અને કેટલાક સંવેદનશીલ કે આફતોના સમયમાં માત્ર ઓથેન્ટિક અને વિશ્વસનિય તંત્રો કે આવામો ને જ અનુસરવું જોઈએ.

તંત્રોએ પણ કોઈજ પ્રકારની જાહેર ચેતવણીઓ, ગાઈડલાઈન્સ કે પૂર્વ-તૈયારીઓની માહિતી લોકો સુધી પહોંચાડતી વખતે ખૂબજ સવાધાની રાખવી જોઈએ, કારણ કે પબ્લિક એ સમયગાળામાં અધિકૃત અહેવાલો કે સૂચનાઓ ને જ પ્રાધાન્ય આપતી હોય છે. ખાસ કરીને કોઈ પણ ગાઈડલાઈન્સ, ચેતવણીઓ કે સૂચનાઓ જે તે વિષયની જૂની ફાઈલો કોમ્પ્યુટરમાં ખોલીને અને તેમાંથી નકલમાં જરૂરી કટ-પેસ્ટ કરીને પ્રસ્તૂત કરી દેવાની જૂની અને અયોગ્ય માનસિકતાથી બચવું જોઈએ. તે ઉપરાંત હિસ્ટ્રી, આંકડાઓ કે અન્ટ ડેટા પ્રસ્તૂત કરતી વખતે તો વિશેષ સાવધાની રાખવી જરૂરી હોય છે, તેની સાવચેતી તંત્રો રાખે, તે માટે સંબંધિત શાસન-પ્રશાસન તથા નેતાઓએ પણ કાળજી રાખવી જોઈએ.

આ પ્રકારની ચેતવણીઓ, ગાઈડલાઈન્સ કે આગાહીઓની ભાષા પણ લોકો ભડકી જાય, કે ગભરાટ ફેલાય તેવી ન હોવી જોઈએ, "ભૂક્કા કાઢી નાખશે", "તબાહી મચાવી દેશે","વિનાશ વેરશે","તારાજી સર્જાશે", જેવા શબ્દો આગમચેતીના સમયે ન વપરાય, તો તે જનહિતમાં રહે, ખરૃં ને ?

હમણાંથી કોરોનાના કેસો ગુજરાત અને દેશ સહિત દુનિયામાં ફરીથી નોંધાવા લાગ્યા છે, અને તેની આગમચેતી માટે તંત્રોએ કદમ ઉઠાવ્યા છે, અને લોકોને પણ સતર્ક કરાયા છે, તથા ગાઈડલાઈન્સ અપાઈ રહી છે, પણ અત્યંત જરૂરી, યોગ્ય અને આવકાર દાયક છે, પરંતુ તેમાં આખેઆખી હોસ્પિટલ કોરોના માટેની અલાયદી વ્યવસ્થાઓમાં તબદીલ થઈ ગઈ હોવાનો ભ્રમ ઊભો થાય, તેવા અહેવાલો કે આંકડાઓ રજૂ કરવાથી બચવું જોઈએ, તેમ નથી લાગતું ?

હમણાંથી હવામાન ખાતાએ અદ્યતન ટેકનોલોજીનો ઉપયોગ કરીને પૂર્વાનુમાનો પબ્લિક સમક્ષ રજૂ કરવાની પદ્ધતિ પણ બદલી છે અને સમયબદ્ધતા તથા સચોટતામાં પણ સુધારો કર્યો છે, જેની નાંેંધ લેવી જ પડે. એક સમયે હવામાન ખાતાની આગાહી એવી આવતી કે તેમાં બધું જ ગોળ-ગોળ સમજાતું અને શબ્દાવલી પણ એવી હતી કે ક્યાં, ક્યારે, કેટલો વરસાદ પડશે કે નહીં પડે તેની સમજ જ કોઈને પડતી નહોતી. દૃષ્ટાંત તરીકે "છૂટો છવાયો, ભારે થી અતિ ભારે, વરસાદ રાજ્યના કેટલાક વિસ્તારોમાં પડશે", તેવા વાક્યોમાં કોઈ સચોટતા રહેતી નહોતી. હવે કમ-સે-કમ કયા વિસ્તારોમાં કઈ તારીખે કેવો અને કેટલો વરસાદ પડવાની સંભાવના છે, તે તો આઈએમડી એટલેકે ભારતીય હવામાન વિભાગ દ્વારા જણાવાય છે, જુદા-જુદા રંગના એલર્ટ અપાય છે અને જો વાતાવરણ પલટાય તો કેટલીક વખત કરેલી આગાહીઓમાં સુધારા-વધારા કરાય છે, પાછી ખેંચી લેવાય છે, અથવા નવેસરથી રજૂ થાય છે, તે પ્રકારના સુધારા થયા છે, અને ઉપયોગી તથા વિશ્વનિય પણ બન્યા છે.

હવે હવામાન ખાતુ માત્ર વરસાદની નહીં પરંતુ ઠંડી, ગરમી, વરસાદ સહિત ત્રણેય ઋતુની આગાહી હાઈ-ટેક સિસ્ટમથી પણ પ્રસ્તૂત કરી રહ્યું છે.

જો કે, આમ છતાં હવામાન ખાતાની વર્તમાન કાર્ય-પદ્ધતિ, પ્રસ્તૂતિ અને સમયબદ્ધતાઓ લઈને હજુ પણ ઘણાં સુધારા-વધારાની જરૂર જણાય છે, અને વ્યાપકતા-સચોટતા તથા પ્રાદેશિક ભાષામાં પ્રસ્તૂતિકરણની જરૂર સહિતના થતા સૂચનો પણ ધ્યાને લેવા જરૂરી છે.

કોઈપણ વિષયે તંત્રો દ્વારા કોઈ વાંધો ન હોઈ શકે, પરંતુ તે પરોક્ષ રીતે ચાંપલુસી, વાહવાહી કે આત્મશ્લાધા ન બની જાય, અને નક્કર હકીકતો જ લોકો સમક્ષ રજૂ થાય, તે માટે "આપણે બધા એ" આત્મમંથન કરવું પણ જરૂરી છે.

જો આપને આ પોસ્ટ ગમી હોય તો શેર કરો...