'દિવાળી તેનો અર્થ ગૂમાવતી જાય છે'

Author: નોબત સમાચાર

'દિવાળી તેનો અર્થ ગૂમાવતી જાય છે'

દીવો હવે ફક્ત તેલથી નથી બળતો

તે બળે છે માનવીય ઉર્જાથી..

પ્રેમ કરૂણા અને જોડાણની શક્તિથી..

ઘર ઝગમગે છે લાઈટોથી

પણ કેટલાક મનના ખૂણા અંધકારમાં છે,

વોટ્સએપની શુભેચ્છાઓ વરસે છે હજારો,

પણ હવે 'સામે મળી હસવું' ક્યાં રહ્યું?

મીઠાઈ છે રંગીન ડબ્બામાં

પણ મીઠાશ ખૂટી ગઈ સંબંધોના સ્વાદમાં..

દિવાળી હવે ફક્ત ઉજવણી નહીં..

એક વિચાર છે

કે આપણે કેટલા પ્રકાશિત થયા છીએ

શું દીવા ફક્ત ઘરમાં બળે છે

કે મનમાં પણ ઝળહળે છે?

ચલો આ વર્ષે દિવાળી એવી કરીએ

કે કોઈ એકલો ન રહે અંધકારમાં

દરેક ઘર નહી, દરેક હૃદય પ્રકાશે

દિવો ફક્ત ઘર પર નહી

પણ માનવતાના માર્ગ પર પણ ઝગમગાવીએ.

મિત્રો... દિવાળી આવી ગઈ.. જ્યારે આપણે દિવાળી શબ્દ સાંભળીએ ત્યારે આંખ સામે ઝગમગતા દીવા, રંગોળી, મીઠાઈ, ફરસાણની ખુશ્બૂ ફટાકડા, નવા કપડા, મુખવાસ અને સાકરથી નવા વર્ષના વધામણા, નવા વર્ષની વહેલી સવારે સબરસના શુકન આ બધું જ આવી જાય છે, પણ શું આજે એ દિવાળી રહી છે? આપણા દાદા-દાદીને દિવાળી વિશે પૂછીએ તો કેટલા હરખથી બધી વાત કરે.. આસોપાલવના તોરણથી લઈને રંગોળી-મીઠાઈ સુધીની વાત હરખાતા હરખાતા કહે, પણ શું હવે એ દિવાળી છે જે આપણા પૂર્વજોએ ઉજવી હતી.

એક સમય હતો. જ્યારે દિવાળીનો અર્થ હતો પ્રકાશ ફેલાવવો, દુઃખ દૂર કરવા, મનુષ્યતાનો દીવો પ્રગટાવવો, કોઈના ચહેરા પર સ્મિત લાવવું.. પણ આજે એ ક્યાં? પહેલા લોકો ઘરની સાથે દિલ પણ સાફ કરતા, ઘરમાં સુગંધ રહેતી માત્ર મીઠાઈની જ નહીં. પણ સાથે સાથે સ્નેહની, પ્રેમની, લાગણીની... પણ આજની દિવાળી ખરીદી, દેખાવ, ફટાકડાની સ્પર્ધામાં ખોવાઈ ગઈ છે. ચાંદલીયા અને તડાફડીની લૂમની બદલે હવાઈ ફટાકડામાં ઊડી ગઈ છે. એકબીજાના ઘરે જવાની બદલે બહારગામ જવામાં દિવાળી ઉજવાઈ રહી છે. પહેલાં તો નવા વર્ષના દિવસે ઘરમાં તાળુ ન મારતા, ક્યાંક બહાર જઈએ તો પણ ઘર ખુલ્લુ રાખીને પાડોશીને કોઈ આવે તો બેસાડવાનું કહીને જતા, દિવાળીની રાત્રે લક્ષ્મીજી બહાર આવે છે, ધરતી પર આવે છે અને આપણા ઘરે તેમના આર્શીવાદ ઉતરે એવા વિચારથી દિવાળીની રાત્રે ઘરના દરવાજા ખુલ્લા રાખતા, પણ હવે..? હવે તો બે-ત્રણ રજામાં આગળ-પાછળ રજાનો મેળ કરીને ચાર-પાંચ દિવસ ફરવા જવાનો પ્લાન કરવો એ જ જાણે દિવાળીની ઉજવણી છે, તેમાં પણ દૂરના સ્થળે કે વિદેશમાં કે રિસોર્ટમાં ફરવા-રહેવા જાય તેનો વટ પડી જાય એવું બધા વિચારતા હોય છે. ખરીદીમાં પણ કોણે કેટલી ખરીદી કરી, ક્યાંથી કરી, કેટલી લાઈટ્સ ઘરમાં ઝગમગે છે? એ બધું જાણે હરીફાઈની જેમ જોવાય છે.

દિવાળી એટલે ઉજાસનો તહેવાર, દિવાળી એટલે આનંદનો તહેવાર અને આ ઉજાસ એટલે દીવડા-રંગોળી અને આનંદ એટલે ફટાકડા, મીઠાઈ, નવા કપડા.. એવો કદાચ અર્થ થતો હશે.. દીવડાની ખરીદી નાની દુકાનેથી કે ફેરીયાઓ પાસેથી થતી.. અવનવા રંગો.. મીંડાની રંગોળી.. પગલા.. કેટકેટલુ.. પણ હવે? દીવડાનું સ્થાન લીધુ છે ઝળહળતી રોશનીએ.. દીવડા વેચવાવાળા રોડની સાઈડમાં બેસીને ગ્રાહકની રાહ જોવે છે અને લોકો ઈલેકટ્રીકની દુકાનેથી લાઈટીંગ લઈને ઘરને શણગારે છે. લાઈટીંગનો વિરોધ નથી, પણ દીવડાના તેજમાં જે ખુશી-આનંદ છે તે જાણે લાઈટીંગમાં નથી.. તમે દિવાળી લખીને ગૂગલ સર્ચ કરો તો પણ હાથમાં દીવો લઈને ઊભેલી ગૃહલક્ષ્મીજીની જ ઈમેજ આવશે. દિવાળી એટલે દીવા.. એવું જ કહી શકાય.. પણ આજે દીવા કરવાનો સમય નથી, આદત નથી અને દીવા મૂકવા ટોડલા કે ખાના પણ નથી.. આવું જ કંઈક રંગોળી સાથે બની ગયું છે.. રંગોળી કરવાની આળસમાં તૈયાર રંગોળી ચોટાડી દેવાય છે.. મીઠાઈ-ફરસાણ પણ તૈયાર.. મુખવાસ પણ તૈયાર.. ખરીદી પણ ઓનલાઈન.. આજુબાજુની બજારના વેપારી ગ્રાહકની રાહ જોવે છે અને આપણે ઓનલાઈન શોપીંગ કરીને તેમની દિવાળી બગાડીએ છીએ.. આવું જ કંઈક વડીલો સાથે થાય છે. એકબીજાના ઘરે જવાનો, પગે લાગવાનો, આશીર્વાદ લેવાનો વ્યવહાર ભૂલાતો જાય છે. વડીલો મુખવાસ અને સાકર ડબ્બામાં ભરીને, ખિસ્સામાં કડકડતી નોટ લઈને કુટુંબીજનોની રાહ જોવે છે, પણ તેમની આંખ પથરાય જાય ત્યાં સુધી કોઈ આવતું નથી, કારણ કે બધા બહારગામ ફરવામાં બીઝી છે. જો કે બહારગામ જનારાને પણ શાંતિ-ખુશી નથી જ... જ્યાં જાય ત્યાં સખત ભીડ, હોટલ-ગેસ્ટ હાઉસ ફૂલ, ટ્રેન-બસ ફૂલ, ખાવાપીવાનું સરખુ મળે નહી, મળે તો ડબલ ભાવ આપવા પડે, જ્યાં જાય ત્યાં ધક્કામૂક્કી... આવું બધું સહન કરવા કરતા ઘરમાં રહીને દિવાળીનો આનંદ ન લેવાય?

દિવાળીનો સાચો અર્થ છે અંધકાર ફક્ત ઘરમાં નહી, મનમાં પણ દૂર કરવો, કોઈના ચહેરા પર સ્મિત આપવું, કોઈને ખુશી આપવી પણ અત્યારની દિવાળીમાં ઝગમગાટ તો છે, છતાં એક ખાલીપણું છે હા... પૂજા, મીઠાઈ, નાસ્તા, ફટાકડા વગર દિવાળી ખાલી... અધૂરી છે, વડીલોના આશીર્વાદ અને શુકનના રોકડા રૂપિયા વગર દિવાળી અધૂરી છે નવું તારીખીયુ, નવું કેલેન્ડર.. નવો રોજમેળ અને લક્ષ્મીપૂજન વગર દિવાળી અધૂરી છે, રંગોળી-આસોપાલવના તોરણ-સાકરની મીઠાશ વગર દિવાળી અધૂરી છે.

તો આવો આ દિવાળીએ ઘરને જ નહી પણ દિલને ઉજાળા કરીએ, તનને નહી, મનને શણગારીએ, સંબંધો ફરીથી જીવંત કરીએ, વોટ્સએપ મેસેજથી શુભેચ્છા મોકલવાને બદલે જાતે જઈને મળીએ.. આપણી સાથે જોડાયેલા, આસપાસ રહેતા લોકોના ચહેરા પર પણ સ્મિત લાવવાનો પ્રયત્ન કરીએ અને સાચા અર્થમાં દિવાળી જીવંત કરીએ. કારણ કે જ્યારે દિલમાં ઉજાસ ફેલાય ત્યારે જ સાચી દિવાળી ઉજવાય છે તેમ કહી શકાય.. છેલ્લે એટલું કહીશ કે...

કોઈ ગમતીલુ લાંબા વિયોગ બાદ,

અચાનક મળી જાય

ને હૈયે હરખની હેલી ચડે

એ ક્ષણ દિવાળી...

પ્રિયજન આમ અમસ્તુ જ

નજીક આવીને ગાલ પર

ટપલી મારે અને પાંપણ

શરમથી ઢળી પડે

એ ક્ષણ દિવાળી

કોઈના ઘરમાં આપણા કારણે

ખુશી પ્રગટે અને

તેનો ચહેરો હસી ઉઠે